Odrestaurowane groby na cmentarzu żydowskim

14 czerwca, w Narodowym Dniu Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady uroczyście odsłonięto po odnowieniu wojenną mogiłę Inteligencji Żydowskiej zamordowanej przez hitlerowskich okupantów 20 marca 1943 r. – informuje Biuro Prasowe Urzędu Miasta

W wydarzeniu zorganizowanym przez częstochowski oddział Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce uczestniczyli m.in. przedstawiciele ambasady Izraela w Polsce, w tym Elena Lagutin. Alon Goldman, przewodniczący Związku Żydów Częstochowian w Izraelu, dziękował za kultywowanie pamięci i dbanie o miejsca pochówku żydowskiej społeczności. 

Głos zabierali również reprezentanci samorządu Częstochowy.

– Ci, których dziś wspominamy, byli ludźmi gruntownie wykształconymi, pełnili ważne funkcje w naszym mieście, a zarazem w społeczności żydowskiej, przyczyniając się do rozwoju lokalnej gospodarki, kultury, edukacji i życia społecznego. Niemieckim nazistom zależało na wymordowaniu inteligencji z czysto pragmatycznych względów. Zdawali sobie sprawę z potęgi wiedzy, intelektu, z roli wykształconych jednostek. Okupanci wiedzieli, że inteligencja jest siłą napędową rozwoju i postępu. Byli przerażeni perspektywą, że przedstawiciele tej grupy społecznej – mimo brutalnej okupacji – mogliby nadal działać, organizować się, a w efekcie przeciwstawiać opresji – mówił Ryszard Stefaniak, zastępca prezydenta miasta. 

– Akcja wymierzona w polską inteligencję miała nazistowskie uzasadnienie „Tylko naród, którego warstwy kierownicze zostaną zniszczone, da się zepchnąć do roli niewolników”. Oznaczało to nie podporządkowanie, a fizyczną eksterminację. Egzekucje inteligencji były obliczone na eksterminację najbardziej wartościowych ludzi, a przez to wyniszczanie  tożsamości narodowej – przypominała wiceprzewodnicząca Rady Miasta Jolanta Urbańska, społeczna konsultantka ds. społeczności żydowskiej w Częstochowie. 

Prowadząca uroczystość Izabela Sobańska-Klekowska z częstochowskiego TSKŻ dziękowała za zorganizowanie cyklu akcji edukacyjnych, podczas których częstochowska młodzież porządkowała cmentarz żydowski.

– Składam podziękowanie za zrozumienie, za przyczynienie się do ocalenia od zapomnienia i zniszczenia obiektu zabytkowego, za odwagę, tolerancję, za zorganizowanie dla młodzieży lekcji żywej historii na cmentarzu, który jest ostatnią namacalną częścią spuścizny kulturowej Żydów częstochowian – mówiła szefowa częstochowskiego oddziału.

Jeszcze przed odsłonięciem odrestaurowanej masowej mogiły Żydowskiej Inteligencji zapalono znicze przy grobie poległych członków Żydowskiej Organizacji Bojowej oraz innych członków społeczności żydowskiej Częstochowy.

Po odsłonięciu na odnowionej mogile delegacje złożyły wiązanki kwiatów.

Mogiły na częstochowskim cmentarzu żydowskim zostały odrestaurowane m.in. dzięki dofinansowaniu ze środków z budżetu państwa w ramach programu opieki nad grobami i cmentarzami wojennymi. Prace zlecił Urząd Miasta Częstochowy.

Straceni przez hitlerowców 20 marca 1943, czyli w żydowskie święto Purim, byli posiadaczami dyplomów akademickich. Byli wśród nich lekarze, adwokaci, inżynierowie, a także członkowie Judenratu wraz z rodzinami mający krewnych w Palestynie i wpisani na specjalną listę z polecenia okupantów stworzoną przez częstochowski Judenrat. Na cmentarz przywieziono  i spędzono wszystkie ofiary i nakazano im rozebrać się do naga. Dwójkami prowadzono ich nad wykopany grób, gdzie zabijano ich strzałami z broni palnej.

Fot. Łukasz Kolewiński / Biuro Prasowe UM