Kary dla Idea Bank, rekompensaty dla konsumentów - decyzje Prezesa UOKiK

Prezes UOKiK Tomasz Chróstny wydał 4 decyzje wobec Idea Bank, nałożył na bank kary w łącznej wysokości ponad 17,2 mln zł oraz nakazał wypłacić po 38 tys. zł rekompensaty konsumentom, którzy nabyli certyfikaty inwestycyjne emitowane przez Lartiq (dawniej Trigon).

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Tomasz Chróstny wydał 4 decyzje wobec Idea Bank. Trzy dotyczą naruszania praw konsumentów przy oferowaniu skomplikowanych produktów finansowych: certyfikatów inwestycyjnych, lokat strukturyzowanych oraz ubezpieczeń na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi (ufk). W czwartej decyzji Prezes UOKiK stwierdził stosowanie przez spółkę postanowień niedozwolonych w umowach bankowych w zakresie klauzul modyfikacyjnych. - To nie pierwszy raz, kiedy mamy bardzo poważne zastrzeżenia wobec Idea Banku. Już wcześniej stwierdziliśmy, że spółka naruszała prawa konsumentów przy sprzedaży obligacji korporacyjnych GetBack - wprowadzała ich w błąd i oferowała produkty niedostosowane do ich potrzeb, czyli stosowała misselling. Tym razem zarzuty dotyczyły innych produktów finansowych. Bank przekazywał klientom nieprawdziwe informacje m.in. o ryzyku i zyskach, a także stosował misselling. Oferowanie produktów wysokiego ryzyka osobom, które preferują bezpieczne inwestycje, a także wprowadzanie ich w błąd i zatajanie ważnych informacji jest absolutnie niedopuszczalne – mówi Tomasz Chróstny, prezes UOKiK.

Certyfikaty inwestycyjne funduszy Lartiq (dawniej Trigon)

Pierwsza decyzja dotyczy oferowania przez Idea Bank certyfikatów inwestycyjnych emitowanych przez Lartiq (dawniej Trigon) Profit XXII, XXIII, XXIV Niestandaryzowane Sekurytyzacyjne Fundusze Inwestycyjne Zamknięte (NS FIZ). To produkt wysokiego ryzyka, tymczasem Idea Bank proponował go osobom, którym zależało na bezpieczeństwie swoich oszczędności lub co najwyżej były gotowe zaakceptować tylko niewielkie straty. Byli to m.in. dotychczasowi klienci korzystający z tradycyjnych lokat, rachunków oszczędnościowych, lokat strukturyzowanych czy ubezpieczeń na życie z ufk. Oprócz missellingu Idea Bank wprowadzał ich w błąd co do ryzyka inwestycji. Rozpowszechniał bowiem nieprawdziwe informacje o gwarancjach, które rzekomo miały dawać pewność osiągnięcia zysku. Tymczasem fundusze Trigon Profit NSFIZ zawarły umowy gwarancyjne ze spółką GetBack (obecnie w restrukturyzacji), która miała ogromne kłopoty finansowe.

- Nie było mowy o wyjątkowo ryzykownym charakterze tego produktu, o czym dowiedziałem się dopiero teraz, gdy okazało się, że wartość jednostki to ok. 50% ceny nominalnej, a gwarancje nie są realizowane. Nigdy nie było mowy o możliwości utraty choćby niewielkiej części kapitału – napisał w skardze do Urzędu jeden z konsumentów.

Prezes UOKiK Tomasz Chróstny nakazał Idea Bank wypłatę rekompensat wszystkim konsumentom, którzy nabyli certyfikaty inwestycyjne emitowane przez Lartiq (dawniej Trigon) Profit XXII, XXIII, XXIV NS FIZ. Każdy z nich otrzyma 38 tys. zł. Łącznie spółka ma wypłacić konsumentom kilkanaście milionów złotych. Zasady wypłaty i wyłączenia są opisane w decyzji. Idea Bank ma zawiadomić poszkodowanych konsumentów o możliwości wystąpienia o rekompensatę. Ma także zamieścić na swojej stronie internetowej informację o decyzji prezesa UOKiK wraz ze wskazaniem, że nie zamyka ona konsumentom drogi do indywidualnego dochodzenia roszczeń.

Ubezpieczenia na życie z ufk

W kolejnej decyzji wobec Idea Banku prezes UOKiK stwierdził nierzetelne informowanie konsumentów o innym bardzo ryzykownym produkcie finansowym. Chodzi o możliwość przystąpienia do ubezpieczeń na życie z ufk angażującymi środki w NS FIZ. Spółka nierzetelnie przekazywała konsumentom informacje o ryzyku związanym z taką inwestycją, które polega na możliwości utraty całości lub części pieniędzy, opóźnień w realizacji wykupu, a także nieosiągnięcia zysku. Jak wynika z reklamacji, pracownicy banku mieli zapewniać konsumentów, że to bezpieczna inwestycja, na której nie można stracić.

Prezes UOKiK Tomasz Chróstny nałożył na Idea Bank ponad 11,5 mln zł (11.511.449 zł) kary. Ponadto spółka musi poinformować o decyzji na swojej stronie internetowej.

Lokata strukturyzowana

Do nieprawidłowości skutkujących naruszaniem zbiorowych interesów konsumentów dochodziło też przy oferowaniu przez Idea Bank lokat strukturyzowanych. W tym przypadku również konsumenci byli wprowadzani w błąd, m.in.:

-w dokumencie „Warunki Lokaty Strukturyzowanej” wyeksponowane były informacje o możliwości osiągnięcia zysku w postaci odsetek kosztem jasnych i czytelnych danych o ryzyku – okolicznościach, w których inwestycja może nie przynieść dochodu, a nawet wygenerować straty;

-dokument ten był tak zredagowany, że konsumenci mogli odnieść wrażenie, że zawarte w nim parametry umowy są wiążące, podczas gdy jej ostateczne warunki mogą być inne;

-Idea Bank zapewniał też, że „kwota lokaty”, czyli zainwestowane pieniądze bez odsetek, jest objęta ochroną Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (BFG). W rzeczywistości gwarancje BFG dotyczą jednak wyłącznie „kwoty wykupu”, która może być niższa.

Za nieuczciwe praktyki prezes UOKiK nałożył na Idea Bank karę w wysokości ponad 5,7 mln zł (5.750.545 zł). Spółka musi też zamieścić na swojej stronie informację o decyzji.

Klauzule niedozwolone

Ostatnia decyzja wobec Idea Banku dotyczy niedozwolonych postanowień we wzorcach umów m.in. kredytów konsumenckich, rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych czy kart debetowych i kredytowych. Chodzi o tzw. klauzule modyfikacyjne, w których spółka wymienia przyczyny uprawniające ją do zmiany regulaminu lub tabeli opłat i prowizji. Są wśród nich m.in. zmiana przepisów, wyroki sądów, wprowadzenie przez bank nowych usług czy konieczność poprawek redakcyjnych.

Kwestionowane klauzule modyfikacyjne znalazły się m.in w umowach na czas określony np. o kredyt konsumencki czy kartę kredytową, w których dochodzi do zadłużenia klienta. Zdaniem prezesa UOKiK takie umowy powinny cechować się trwałością i co do zasady nie mogą być zmieniane.

Wątpliwości prezesa UOKiK wzbudziły też klauzule modyfikacyjne w umowach na czas nieokreślony. Są one co prawda dopuszczalne, ale przesłanki do wprowadzania przez Idea Bank zmian zostały sformułowane zbyt ogólnie i pozostawiają spółce dużą swobodę interpretacji.

Wszystkie analizowane klauzule modyfikacyjne uprawniały również Idea Bank do jednostronnej zmiany w trakcie trwania umowy postanowień, które mają charakter abuzywny, a takie działanie przedsiębiorcy nie jest dozwolone.

Prezes UOKiK Tomasz Chróstny zakazał wykorzystywania zakwestionowanych postanowień we wzorcach umów. Idea Bank ma obowiązek poinformować o tym wszystkich konsumentów, którzy mają takie klauzule w swoich umowach z bankiem oraz zamieścić oświadczenie o decyzji prezesa UOKiK i jej skutkach na stronie internetowej.

Wszystkie opisane decyzje są nieprawomocne. Idea Bank może się od nich odwołać. Po uprawomocnieniu się decyzje prezesa UOKiK staną się prejudykatem. Oznacza to, że zawarte w nich ustalenia dotyczące bezprawności działań banku będą dla sądu powszechnego wiążące. Dla konsumentów będzie to pomocne przy dochodzeniu roszczeń.